Jak żyć, kiedy jest się gościem, jednym z lokatorów we własnym ciele? Przez długi czas nauka nie potrafiła rozpoznać tak poważnego zaburzenia osobowości, z jakim zmagał się od dzieciństwa Billy Milligan. Jego przypadek stał się kluczowy dla zrozumienia tej choroby i walki, jaką toczą inni chorzy.
Kim był Billy Milligan?
Jest albo oszustem, który okpił społeczeństwo i uniknął kary za przestępstwa popełnione z użyciem przemocy, albo autentyczną ofiarą choroby psychicznej zwanej osobowością wieloraką. (…) Tylko czas może pokazać, czy Milligan oszukał świat, czy jest on jedną z najtragiczniejszych ofiar tego świata…
Joe Fenley, Dayton Daily News, 2 stycznia 1981
William Stanley Milligan urodził się w 1955 roku. W latach 70. jego sprawą żyła cała Ameryka, po tym jak mimo dokonania kilku napaści rabunkowych i gwałtów został skierowany nie do więzienia, a na leczenie psychiatryczne. W trakcie żmudnego procesu przed prawnikami, policjantami i strażnikami a wreszcie przed specjalistami z zakresu psychologii i psychiatrii odsłaniały się kolejne przerażające fakty z przeszłości nieśmiałego, zamkniętego w sobie Billy’ego. W trakcie przesłuchań mężczyzna raz zachowywał się jak dziecko, innym razem był butny i agresywny lub wykazywał zupełną obojętność wobec toczących się wydarzeń. Jednak przez większość czasu nikt nie rozmawiał z prawdziwym Billym, a z jego osobowościami.
Dla wielu Billy był zwykłym oszustem, który próbuje uzyskać uniewinnienie kryjąc się za nerwicą (w tamtym czasie zaburzenia tego rodzaju klasyfikowano jako nerwice) lub kłamiąc, że nie był na miejscu zdarzenia, choć został zidentyfikowany. Książka Daniela Keyesa opisuje w dwóch porządkach życie człowieka rozszczepionego na 24 odrębne osobowości – odrębne do tego stopnia, że różniły się płcią, orientacją seksualną, umiejętnościami malarskimi lub muzycznymi czy znajomością języków obcych, obsługi broni i medycyny.
Zanurzyć się w chaos
Śledzenie drogi życiowej Billy’ego Milligana jest fascynujące, a jednocześnie pozostawia czytelnika z pewnym wrażeniem smutku. Aż trudno uwierzyć, że Billy – prawdziwa, pierwotna osobowość – przez wiele lat pozostawał w „uśpieniu”, nie zdając sobie sprawy z tego, że ktoś inny żyje jego życiem, przekonany o tym, że umarł. Kiedy potrzebne były umiejętności miękkie, na świecie pojawiał się Allen, kiedy trzeba było użyć siły, potrzebny był Ragen, a gdy niezbędna była chłodna kalkulacja i intelekt, kontrolę przejmował Artur. Każda z osobowości pełniła swoje zadanie – ale z czasem niektóre z nich zaczęły zabiegać o przejęcie kontroli nad ich wspólnym życiem, doprowadzając Billy’ego przed sąd i do uwięzienia.
Daniel Keyes postanowił podjąć próbę opowiedzenia tej historii z perspektywy Billy’ego i jego osobowości. Książka dzieli się na dwie części o dwóch porządkach czasowych – w pierwszym poznajemy historię procesu, w trakcie którego stwierdzono istnienie rekordowej liczby osobowości, jaką do tej pory zanotowano w zaburzeniach osobowości wielorakiej. Drugi porządek obejmuje całe życie Milligana opowiedziane bez luk pamięciowych – z punktu widzenia Billy’ego, który posiada wiedzę i wspomnienia swoich zintegrowanych osobowości.
Zaletą książki, oprócz zastosowania takiego układu fabularnego, jest wstęp autora, który opisuje swoje problemy związane z tworzeniem książki i trudności ze zgromadzeniem materiału, a także praktyczny spis osobowości Billy’ego z ich krótką charakterystyką. Keyes wplata w narrację autentyczne dokumenty – wycinki prasy, fragmenty dokumentacji medycznej, wypowiedzi biegłych, lekarzy, prawników i rodziny Billy’ego. Dzięki temu całość jest spójna, a historia zyskuje konkretne umocowanie w rzeczywistości.
Poznajcie Billy’ego Milligana – poznajcie chłodnego Artura, agresywnego, ale dowcipnego Ragena, słodką Cristine i niepokojącą Adalanę. Poznajcie człowieka o 24 twarzach.
Tytuł: Człowiek o 24 twarzach
Tytuł oryginalny: The Minds of Billy Milligan
Autor: Daniel Keyes
Tłumaczenie:Anna Bartkowicz
Wydawnictwo Wielka Litera, 2015
Oprawa: miękka
Liczba stron: 559